Rusya’da ya da Rusça konuşulan bir ülkede alışveriş yapmak, günlük hayatın vazgeçilmez bir parçasıdır. Marketten ekmek almak, pazarda sebze seçmek ya da hediyelik eşya bakmak… Hepsinde Rusça bilmek büyük kolaylık sağlar. Özellikle pazarlık kültürü olan yerlerde, doğru ifadeleri bilmek hem bütçenize hem de sosyal ilişkilerinize katkı sağlar. Bu derste, alışveriş sırasında en çok kullanılan kelimeleri, cümleleri ve diyalogları öğreneceğiz. Ayrıca, Rusya’da alışveriş yaparken karşılaşabileceğiniz kültürel farklılıklara da değineceğim. Kendi deneyimlerimden ve hayali arkadaşım İrina ile yaşadığım komik alışveriş maceralarından örneklerle, bu konuyu eğlenceli ve akılda kalıcı hale getireceğiz.
Kelime Tablosu
Aşağıdaki tabloda, alışveriş sırasında işinize çok yarayacak temel Rusça kelimeleri bulacaksınız. Okunuşlarını da ekledim ki, telaffuzda zorlanmayın.
| Rusça (Кириллица) | Okunuş (Latin) | Türkçe Anlamı |
|---|---|---|
| магазин | magazin | mağaza, dükkan |
| рынок | rınak | pazar |
| продавец | pradavyets | satıcı (erkek) |
| продавщица | pradavşitsa | satıcı (kadın) |
| покупатель | pakupatel | müşteri (erkek) |
| покупательница | pakupatel’nitsa | müşteri (kadın) |
| цена | tsena | fiyat |
| скидка | skidka | indirim |
| дорого | doraga | pahalı |
| дешево | deşeva | ucuz |
| платить | platit’ | ödemek |
| сдача | zdaça | para üstü |
| наличные | naliçnıye | nakit |
| карта | karta | kart (banka kartı) |
| чек | çek | fiş |
Ana Diyalog veya Örnek Metin
Şimdi, hayali arkadaşım İrina ile Moskova’daki ünlü İzmailovo Pazarı’nda yaşadığımız bir alışveriş macerasını paylaşacağım. Diyalogda geçen ifadeleri, sonrasında açıklayacağım.
İrina: Здравствуй! Ты готов к шопингу?
Zdravstvuy! Tı gatov k şopingu?
(Merhaba! Alışverişe hazır mısın?)
Ben: Конечно! Я хочу купить сувениры для друзей.
Kanyeşna! Ya hachu kupit’ suvenirı dlya druzey.
(Tabii! Arkadaşlarım için hediyelik eşya almak istiyorum.)
Satıcı: Здравствуйте! Что вы ищете?
Zdravstvuyte! Şto vı işete?
(Merhaba! Ne arıyorsunuz?)
İrina: Сколько стоит эта матрёшка?
Skol’ko stoit eta matryoşka?
(Bu matruşka ne kadar?)
Satıcı: Эта матрёшка стоит 500 рублей.
Eta matryoşka stoit pyat’ sot rubley.
(Bu matruşka 500 ruble.)
Ben: Ой, это дорого! Можно скидку?
Oy, eto doroga! Mojno skidku?
(Ay, bu pahalı! İndirim olur mu?)
Satıcı: Для вас — 400 рублей!
Dlya vas — çetyresta rubley!
(Sizin için — 400 ruble!)
İrina: Спасибо! Мы берём две.
Spasibo! Mı beryom dve.
(Teşekkürler! İki tane alıyoruz.)
Ben: Можно оплатить картой?
Mojno oplatit’ kartoy?
(Kartla ödeyebilir miyim?)
Satıcı: Конечно, вот терминал.
Kanyeşna, vot terminal.
(Tabii, işte pos cihazı.)
Diyalog Açıklamaları ve Kültürel Notlar
- Здравствуй / Здравствуйте: “Merhaba” demenin iki yolu. “Zdravstvuy” samimi, “Zdravstvuyte” ise daha resmi veya tanımadığınız kişilere.
- Сколько стоит…?: “Ne kadar?” demek için en temel kalıp. Yanına istediğiniz ürünü ekleyin.
- Можно скидку?: “İndirim olur mu?” Pazarlık yapmak için sihirli cümle! Rusya’da pazarlık genellikle pazarlarda veya turistik yerlerde yapılır, büyük mağazalarda ise pek yaygın değildir.
- Дорого / Дешево: “Pahalı” ve “Ucuz”. Satıcıya fiyatın yüksek olduğunu belirtmek için “Ой, это дорого!” (Ay, bu pahalı!) diyebilirsiniz. Bazen bu tepki, satıcının fiyatı düşürmesini sağlar.
- Можно оплатить картой?: “Kartla ödeyebilir miyim?” Rusya’da neredeyse her yerde kart geçiyor, ama küçük pazarlarda nakit daha çok tercih edilir.
- Сдача: Para üstü. Özellikle nakit ödemede sıkça duyarsınız.
Gramer ve Kullanım Öne Çıkan Noktaları
1. “Сколько стоит…?” Kalıbı
Bu kalıp, “Ne kadar?” demek için kullanılır.
- Сколько стоит эта книга? (Bu kitap ne kadar?)
Burada “стоит” (stoit) fiili “değerinde olmak, fiyatı olmak” anlamında kullanılır.
Çoğul nesneler için “стоят” (stoyat) kullanılır: - Сколько стоят эти яблоки? (Bu elmalar ne kadar?)
2. “Можно…?” ile Rica ve İzin
“Можно” kelimesi, bir şeyin mümkün olup olmadığını sormak için kullanılır.
- Можно скидку? (İndirim olur mu?)
- Можно оплатить картой? (Kartla ödeyebilir miyim?)
Burada fiil mastar halinde gelir.
3. “Для” ile “İçin” Anlamı
“Для” edatı, “için” anlamında kullanılır.
- Для друзей (Arkadaşlar için)
- Для мамы (Annem için)
4. Sayılar ve Fiyatlar
Rusya’da fiyatlar genellikle ruble cinsindendir.
- 500 рублей (pyat’ sot rubley)
Burada “рублей” (rubley) kelimesi, “ruble” kelimesinin çoğul ve genitif hali.
Dikkat: 1, 21, 31 gibi sayılardan sonra “рубль” (rubl), 2-4, 22-24 gibi sayılardan sonra “рубля” (rublya), 5 ve üzeri için “рублей” (rubley) gelir.
5. “Мы берём…” ile “Alıyoruz”
“Брать” fiili “almak” demektir.
- Мы берём две. (İki tane alıyoruz.)
Burada “две” (dve) kadınsı nesneler için “iki” demektir. Erkek cins için “два” (dva) kullanılır.
Sık Yapılan Hatalar
- “Сколько стоит?” yerine yanlışlıkla “Сколько цена?” demek. Bu yanlış, çünkü “цена” isim, “стоит” ise fiil. Doğru olanı kullanın!
- “Можно скидка?” yerine “Можно скидку?” demek gerekir. Çünkü “скидку” akkusatif (belirtili nesne) halinde olmalı.
- “Я хочу платить карта” demek yanlış, “картой” (araç hali) olmalı: “Я хочу платить картой.”
Gerçek Hayat Uygulamaları
Şimdi, öğrendiğimiz kelime ve kalıplarla günlük hayatta kullanabileceğiniz örnek cümleler paylaşacağım. Her cümleyi Kiril, Latin okunuşu ve Türkçe anlamı ile verdim.
- Сколько стоит этот хлеб?
Skol’ko stoit etot hleb?
(Bu ekmek ne kadar?) - Можно скидку для студентов?
Mojno skidku dlya studentov?
(Öğrenciler için indirim olur mu?) - Я хочу купить фрукты на рынке.
Ya hachu kupit’ frukty na rınke.
(Pazardan meyve almak istiyorum.) - Это слишком дорого для меня.
Eto slişkom doraga dlya menya.
(Bu benim için çok pahalı.) - У вас есть сдача с тысячи?
U vas yest’ zdaça s tısyachi?
(Bin rubleden para üstü var mı?) - Можно оплатить наличными?
Mojno oplatit’ naliçnımi?
(Nakit ödeyebilir miyim?) - Я беру две бутылки воды.
Ya beru dve butılki vadı.
(İki şişe su alıyorum.) - Где находится ближайший магазин?
Gde nahoditsya blijaışiy magazin?
(En yakın mağaza nerede?) - Пожалуйста, дайте чек.
Pajalusta, dayte çek.
(Lütfen fiş verin.) - Спасибо, всё очень вкусно и недорого!
Spasibo, vsyo oçen’ vkusno i nidoraga!
(Teşekkürler, her şey çok lezzetli ve pahalı değil!)
Kendi Deneyimlerimden ve İrina ile Komik Bir Anı
Bir keresinde, St. Petersburg’da bir pazarda İrina ile birlikte balık almak istedik. Satıcıya “Сколько стоит эта рыба?” (Bu balık ne kadar?) diye sordum. Satıcı bana uzun uzun balığın tazeliğinden, Karadeniz’den geldiğinden bahsetti. Ben de “Можно скидку? Я из Турции!” (İndirim olur mu? Ben Türkiye’denim!) dedim. Satıcı gülerek “Для турков всегда скидка!” (Türklere her zaman indirim!) dedi ve fiyatı hemen düşürdü. İrina ise “Bak, Türk olduğun için pazarlıkta avantajlısın!” diye takıldı. O günden sonra pazarlık yaparken “Я из Турции!” cümlesini sıkça kullandım ve çoğu zaman işe yaradı.
Rusya’da pazarlık yaparken güleryüzlü ve samimi olmak çok önemli. Satıcılar genellikle esprili ve sıcak yaklaşımlara olumlu cevap veriyorlar. Özellikle pazarlarda, “Можно скидку?” dedikten sonra biraz sohbet etmek, hatta Türk olduğunuzu söylemek, fiyatı düşürmek için güzel bir yol olabilir.
Sonuç ve Tavsiyeler
Alışveriş ve pazarlık, Rusça öğrenirken hem eğlenceli hem de pratik bir konudur. Bu derste öğrendiğiniz kelime ve kalıpları, gerçek hayatta kullanmaktan çekinmeyin. Unutmayın, hata yapmak öğrenmenin en güzel yoludur! Rusya’da alışveriş yaparken, gülümsemeyi ve samimi olmayı unutmayın. Ve tabii ki, “Можно скидку?” demeyi de!
Bir sonraki derste, restoran ve kafelerde sipariş vermeyi öğreneceğiz. Şimdilik, pazarda bol bol pratik yapın ve öğrendiklerinizi arkadaşlarınızla paylaşın. Удачи! (Başarılar!)
