İsimlerin Cinsiyeti – Род Имён Существительных
Rusçada isimler cinsiyete göre birbirinden ayrılır, sayı ve cinsiyete göre çekilir. Rusça isimlerde hem cinsiyet hem de hallere göre çekim ekleri mevcuttur.
Rusçadaki isimler:
eril cins – мужской род (м.р.)
dişil cins – женский род (ж.р.)
nötr cins – средний род (ср. р.)
olmak üzere üç cinse ayrılır. İsimlerin cinsiyeti son harflerine göre tayin edilir. Ancak canlı insan ve hayvan isimlerinin cinsiyeti, onların gerçek fiziki cinsiyetlerine göre tayin edilir.
Sıfatların, Sahiplik Zamirleri‘nin bir kısmının, Sıra Sayıları’nın ve fiillerin Geçmiş Zaman son takıları isimlerin ait olduğu cinsiyete göre değişir.
Örneğin:
| мужской род |
женский род |
средний род |
|
новый дом |
новая книга |
новое пальто |
|
мой стол |
моя машина |
моё письмо |
|
второй урок |
вторая ручка |
второе дерево |
|
ушёл брат |
ушла сестра |
ушло дитя |
Sonu hangi harfle biterse bitsin:
| отец/папа (baba) |
сын (erkek çocuğu) |
|
брат (erkek kardeş) |
парень (delikanlı) |
|
друг (erkek arkadaş) |
дедушка (dede) |
|
юноша (genç adam) |
дядя (dayı, amca) |
|
мужчина (erkek) |
|
sözcükleri ERİL CİNS’tir.
Yine son harflerine bakılmaksızın, dişil cins varlıklara ait olan şu isimler de DİŞİL CİNS’tirler.
| студентка (bayan öğrenci) |
мама (anne) |
|
сестра (kız kardeş) |
дочь (kız çocuğu) |
|
девушка (kız) |
учительница (bayan öğretmen) |
Rus erkek ve kadın isimlerinin son harfleri farklı olabilmektedir. Şahsın fiziki cinsiyetine göre isimlerin tam ve kısa şekillerinin cinsiyeti tayin edilir.
| мужской род |
женский род |
|
Иванович |
Ивановна |
|
Валентин/Валя |
Валентина/Валя |
|
Александр/Саша |
Александра/Саша |
|
Ахмет |
Айше |
|
Мустафа |
Айсун |
|
Али |
Филиз |
Canlı varlık isimlerinden (bitki isimleri cansız nesneler gibidir) kuraldışı olanlar hariç bütün varlıkların isimlerinin cinsiyeti aşağıdaki tabloya göre tayin edilir.
son takısına göre isimlerin cinsiyet tablosu;
| cins – род |
1. grup |
2. grup |
3. grup |
|
eril cins |
sonu sessiz harf |
sonu -й, -ий |
sonu –ь |
|
dişil cins женский род |
sonu -а harfi |
sonu -я, -ия, -ья |
sonu –ь |
|
nötr cins |
sonu -о harfi |
sonu –е, -ие, -ьё |
sonu -мя |
ERİL ve DİŞİL isimler bölümüne canlılara ait isimlerden de birer örnek dahil edilmiştir. Bu tablodaki son harflerle biten isimler; YALIN HAL TEKİL, diğer bir deyişle sözlük şekilleridir. Bazı sözcüklerin son iki harfinin yazılmasının nedeni bunlar ismin hallerine göre farklı takı aldıkları içindir (время, имя).
Yukarıdaki tabloya uygun olarak, sırasıyla her cinse dahil isim gruplarından örnekler görelim.
1. ERİL CİNS – Мужской Род (м.р.)
А. Sonu sessiz harf ile biten isimler: KISA İY (й) harfi hariç olmak üzere diğer 20 adet sessiz harf ile biten bütün isimler ERİL CİNS olur.
| дом (ev) |
студент (üniversite öğrencisi) |
|
|
мост (köprü) |
педагог (pedagog) |
|
|
порт (liman) |
мальчик (çocuk) |
|
|
город (şehir) |
Иван (İvan) |
|
|
пол (döşeme) |
врач (doktor) |
|
|
потолок (tavan) |
автобус (otobüs) |
|
|
лук (soğan) |
|
|
B. Sonu KISA İY (й) ile biten bütün isimler ile sıfat formundaki bazı sözcükle de ERİL CİNS olmaktadır.
| музей (müze) |
герой (kahraman) |
|
чай (çay) |
Сергей (Sergey) |
|
сарай (depo) |
Николай (Nikolay) |
|
край (kenar) |
санаторий (sanatoryum) |
|
бой (savaş) |
май (mayıs) |
Hem isim hem de sıfat olarak kullanılan bazıları şunlardır.
русский (Rus erkeği)
рабочий (erkek işçi)
учёный (bilim adamı)
C. Sonu YUMUŞAK İŞARET (ь) ile biten isimlerin bir kısmı ERİL CİNS olmaktadır. Sonu bu işaret ile biten isimleri aşağıdaki gibi birçok grupta verebiliriz.
(1) Bu işaret (ь) ile biten bütün ay isimleri.
| январь (ocak) |
сентябрь (eylül) |
|
февраль (şubat) |
октябрь (ekim) |
|
апрель (nisan) |
ноябрь (kasım) |
|
июнь (haziran) |
декабрь (aralık) |
|
июль (temmuz) |
|
Sonu -тель ve -арь sonekleri ile biten meslek adları.
| писатель (yazar) |
пахарь (çiftçi) |
|
читатель (okuyucu) |
учитель (öğretmen) |
|
библиотекарь (kütüphaneci) |
токарь (tornacı) |
(2) Nerede kullanılırsa kullanılsın aşağıdaki isimler her zaman ERİL CİNS’tirler.
| автомобиль (otomobil) |
день (gün) |
|
бинокль (dürbün) |
дождь (yağmur) |
|
госпиталь (hastane) |
камень (taş) |
|
картофель (patates) |
рояль (piyano) |
|
кашель (öksürük) |
рубль (ruble) |
|
корабль (gemi) |
руль (direksiyon) |
|
Кремль (Kremlin) |
стиль (stil) |
|
лагерь (kamp) |
туннель (tünel) |
|
монастырь (manastır) |
уголь (kömür) |
|
нуль/ноль (sıfır) |
уровень (seviye) |
|
огонь (ateş) |
штампель (ıstampa) |
|
полдень (öğleden sonra) |
ячмень (çavdar) |
|
портфель (el çantası) |
|
(3) İstisna olarak кофе (kahve) sözcüğü ERİL CİNS’tir.
2. DİŞİL CİNS – Женский Род (ж.р.)
Bu cinse de dahil üç cins isim grubu vardır.
A. Sonu -а ile biten isimler.
| картина (resim, tablo) |
страна (ülke) |
|
карта (harita) |
родина (vatan) |
|
лампа (lamba) |
сестра (kız kardeş) |
|
луна (ay) |
подруга (kız arkadaş) |
|
парта (okul sırası) |
девушка (yetişkin kız) |
|
дорога (yol) |
женщина (kadın) |
Sonu -а ile biten bir grup isim ERKEK CİNS canlı varlıklara ait olduğundan ERİL CİNS’tirler.
| папа (baba) |
|
мужчина (erkek adam) |
|
старшина (başçavuş) |
|
юноша (genç adam) |
|
дедушка (dede) |
B. Sonu -я (-ия, -ья) harfi ile biten isimler DİŞİL CİNS’tirler.
| деревня (köy) |
Англия (İngiltere) |
|
земля (toprak) |
Россия (Rusya) |
|
неделя (hafta) |
Турция (Türkiye) |
|
фамилия (soyadı) |
Япония (Japonya) |
|
молния (şimşek) |
|
C. Sonu YUMUŞAK İŞARET (ь) ile biten isimlerin bir kısmı da DİŞİL CİNS’tir.
Bu tür isimleri birkaç alt başlık halinde öğreneceksiniz.
(1) -ость ve-есть sonekleri ile biten adlar her zaman DİŞİL CİNS’tirler.
| старость (yaşlılık) |
независимость (bağımsızlık) |
|
молодость (gençlik) |
верность (sadakat) |
|
новость (haber) |
свежесть (tazelik) |
|
радость (sevinç) |
тяжесть (ağırlık) |
(2) Sonu -знь -сть -сь -вь -бь -пь sonekleri ile biten isimler her zaman DİŞİL CİNS’tir.
| болезнь (hastalık) |
морковь (havuç) |
|
весть (haber) |
обувь (ayakkabı) |
|
грусть (üzüntü) |
подпись (imza) |
|
жизнь (hayat) |
цепь (zincir) |
|
кровь (kan) |
часть (parça, bölüm) |
|
любовь (aşk, sevgi) |
честь (şeref) |
(3) Aşağıdaki isimler de her zaman DİŞİL CİNS’tirler.
| боль (ağrı) |
лень (tembellik) |
|
гавань (liman) |
медаль (madalya) |
|
гибель (ölüm) |
медь (bakır) |
|
грудь (göğüs) |
метель (kar fırtınası) |
|
грязь (kir) |
мысль (fikir, düşünce) |
|
даль (mesafe) |
нефть (petrol) |
|
дверь (kapı) |
осень (sonbahar) |
|
ель (çam) |
очередь (sıra) |
|
кровать (karyola) |
память (hatıra) |
|
ладонь (el ayası) |
печаль (üzüntü) |
|
пыль (toz) |
площадь (meydan) |
|
роль (rol) |
постель (yatak) |
|
ртуть (civa) |
сеть (ağ) |
|
связь (irtibat) |
тень (gölge) |
|
скатерть (masa örtüsü) |
тетрадь (defter) |
|
смерть (ölüm) |
четверть (çeyrek) |
|
соль (tuz) |
цель (amaç, hedef) |
|
сталь (çelik) |
шинель (kaput) |
|
степень (derece) |
|
Yukarıdaki hem ERİL hem de DİŞİL olarak sıralananlar da dahil olmak üzere YUMUŞAK İŞARET (ь) ile biten bütün isimlerin cinsiyetini, sözlüklerde karşılarında bulunan “м”(мужской) ve “ж”(женский) harflerinden anlaşılır. Yukarıda özel olarak belirtilenlerin dışındaki isimleri ezberleyerek öğrenmelisiniz. Kitaplardaki cümlelerde bu isimlerin önüne gelen isim soylu sözcükler olan SIFAT, SIRA SAYISI, SAHİPLİK ZAMİRLERİ’nin aldığı takılardan ismin cinsiyetini teşhis etmek mümkündür.
Rusçada her zaman yumuşak sessiz ч ve щ ‘den sonra bazı sözcüklerde (ь) kullanılması bu isimlerin cinsiyetini belirleme amacıyla kullanılır.
| ночь (gece) |
вещь (eşya) |
3. NÖTR CİNS – Средний Род (ср.д.)
Bu cins isimler de üç grupta toplanırlar.
A. Sonu -о ile biten isimler.
| окно (pencere) |
зеркало (ayna) |
|
слово (sözcük) |
утро (sabah) |
|
место (yer) |
перо (divit kalem) |
|
дерево (ağaç) |
лето (yaz) |
|
небо (gökyüzü) |
письмо (mektup) |
B. Sonu -е (-ье, -ие) ile biten isimler NÖTR CİNS’tirler.
| море (deniz) |
ружьё (silah) |
|
поле (tarla) |
бельё (çamaşır) |
|
здание (bina) |
платье (kadın elbisesi) |
|
знание (bilgi) |
|
C. Sonu -мя ile biten az sayıdaki isim NÖTR CİNS’tir.
| имя (isim, ad) |
пламя (alev) |
|
время (zaman) |
темя (kafanın tepesi) |
|
знамя (sancak) |
бремя (yük, külfet) |
|
семя (tohum, tane) |
вымя (hayvan memesi) |
|
племя (kabile, boy) |
|
D. Karışık takılı ve çekim eki almadan kullanılan yabancı kökenli isimler.
Bu cins isimlerin son takıları о, е, ю, и, а, у harflerinden birisi olabilmektedir. Aşağıdaki isimlerin hepsi NÖTR CİNS’tirler.
| пальто (palto) |
жюри (jüri) |
|
метро (metro) |
пари (bahis) |
|
кино (sinema) |
бюро (büro) |
|
кафе (kafeterya) |
шоссе (şose yol) |
|
интервью (görüşme) |
|
Benzer şekilde yine yabancı dillerden Rusçaya geçmiş olan bazı isimler de ERİL CİNS’dir.
| кенгуру (kanguru) |
|
шимпанзе (şempanze) |
|
атташе (ataşe) |
|
кофе (kahve) |
This post is also available in: English
bütün bunların seslendirmeli olması gerekmezmiydi??? alfabeyi henüz çözemediğim için çok zorlanıyorum..